Wie loopt een hoog risico op sepsis?

Hoewel iedereen sepsis kan krijgen als hij of zij een infectie heeft, lopen de volgende groepen een aanzienlijk hoger risico en is extra voorzichtigheid geboden:

1. Baby's en ouderen: Een veelvoorkomend kenmerk van deze personen is een onderontwikkeld immuunsysteem. Het immuunsysteem van baby's en jonge kinderen is nog niet volledig ontwikkeld, terwijl het immuunsysteem van ouderen met de leeftijd afneemt en vaak gepaard gaat met meerdere onderliggende ziekten, waardoor het voor hen moeilijk is om infecties effectief te bestrijden.
2. Patiënten met chronische ziekten: Patiënten met ziekten zoals diabetes, kanker, lever- en nierziekten, chronische obstructieve longziekte (COPD) of HIV/AIDS hebben zwakkere lichaamsverdedigingsmechanismen en orgaanfuncties, waardoor de kans groter is dat infecties uit de hand lopen.
3. Personen met een verzwakt immuunsysteem: Hieronder vallen kankerpatiënten die chemotherapie ondergaan, mensen die immunosuppressiva nemen na een orgaantransplantatie en mensen met auto-immuunziekten, waarbij hun immuunsysteem niet effectief kan reageren op ziekteverwekkers.
4. Patiënten met ernstig trauma of een grote operatie: Bij patiënten met ernstige brandwonden, ernstig trauma of een grote chirurgische ingreep is de huid of slijmvliesbarrière vernietigd, waardoor ziekteverwekkers de weg naar binnen kunnen vinden. Het lichaam verkeert dan in een staat van grote stress.
5. Gebruikers van invasieve medische hulpmiddelen: Patiënten met katheters (zoals centrale veneuze katheters, urinekatheters), die beademingsapparatuur gebruiken of drainageslangen in hun lichaam hebben. Deze hulpmiddelen kunnen ‘snelkoppelingen’ worden waardoor ziekteverwekkers het menselijk lichaam kunnen binnendringen.
6. Personen met recente infecties of ziekenhuisopnames: Vooral bij patiënten met longontsteking, buikinfectie, urineweginfectie of huidinfectie geldt dat als de behandeling niet op tijd of niet effectief is, de infectie zich gemakkelijk naar het bloed kan verspreiden en sepsis kan veroorzaken.

Hoe sepsis detecteren? Belangrijke detectiereagentia spelen een centrale rol.

Personen met een hoog risico die vermoedelijke symptomen van een infectie ontwikkelen (zoals koorts, koude rillingen, kortademigheid, een snelle hartslag en verwardheid), dienen onmiddellijk medische hulp in te roepen. Vroege diagnose is gebaseerd op een reeks klinische beoordelingen en laboratoriumtests, waaronder diverse in-vitrodiagnostische (IVD) testreagentia die de onmisbare "ogen" van clinici vormen.

1. Microbiële cultuur (bloedcultuur) – de diagnostische ‘gouden standaard’
   • Methode: Er worden monsters van het bloed, de urine, het sputum of andere vermoedelijke infectieplekken van de patiënt verzameld en in flessen met kweekmedium gedaan. Deze flessen worden vervolgens geïncubeerd om de groei van pathogenen (bacteriën of schimmels) te bevorderen.
   • Rol: Dit is de "gouden standaard" voor het bevestigen van sepsis en het identificeren van de verwekker. Nadat een pathogeen is gekweekt, kan een antimicrobiële gevoeligheidstest (AST) worden uitgevoerd om artsen te helpen bij het selecteren van de meest effectieve antibiotica. Het grootste nadeel is echter de benodigde tijd (meestal 24-72 uur voor de uitslag), wat niet bevorderlijk is voor het nemen van een eerste spoedbeslissing.
2. Biomarkertesten – Snelle “alarmsystemen”
   Om het tijdrovende gebrek aan kweek te compenseren, worden diverse reagentia voor biomarkerdetectie op grote schaal gebruikt voor snelle hulpdiagnostiek.
   • Procalcitonine (PCT)-test:Dit is momenteel de belangrijkste en meest specifieke biomarker die met sepsis in verband wordt gebracht.PCTis een proteïne dat in zeer lage concentraties voorkomt bij gezonde personen, maar dat in grote hoeveelheden in verschillende weefsels in het lichaam wordt aangemaakt tijdens een ernstige bacteriële infectie.PCT assays (meestal met behulp van immunochromatografische of chemiluminescentiemethoden) leveren kwantitatieve resultaten op binnen 1-2 uur. VerhoogdePCTDeze waarden zijn zeer suggestief voor bacteriële sepsis en kunnen worden gebruikt om de effectiviteit van antibiotische therapie te controleren en het staken ervan te sturen.
   • C-reactief proteïne (CRP) testen: CRP is een acute-fase-eiwit dat snel toeneemt als reactie op ontsteking of infectie. Hoewel het zeer gevoelig is, is het minder specifiek danPCTOmdat het bij verschillende aandoeningen verhoogd kan zijn, waaronder virale infecties en trauma. Het wordt vaak gebruikt in combinatie met andere markers.
   • Witte bloedceltelling (WBC) en neutrofielenpercentage: Dit is de meest basale test voor een compleet bloedbeeld (CBC). Sepsispatiënten vertonen vaak een significante toename of afname van WBC en een verhoogd percentage neutrofielen (een verschuiving naar links). De specificiteit is echter laag en moet samen met andere indicatoren worden geïnterpreteerd.
3. Moleculaire diagnostische technieken – Precieze “Scouts”
   • Methode: Technieken zoals Polymerase Chain Reaction (PCR) en Metagenomic Next-Generation Sequencing (mNGS). Deze technologieën maken gebruik van specifieke primers en probes (die gezien kunnen worden als geavanceerde "reagentia") om pathogeennucleïnezuren (DNA of RNA) direct te detecteren.
   • Rol: Ze vereisen geen kweek en kunnen binnen enkele uren snel ziekteverwekkers in het bloed identificeren, zelfs organismen die moeilijk te kweken zijn. Vooral wanneer traditionele kweken negatief zijn, maar de klinische verdenking hoog blijft, kan mNGS cruciale diagnostische aanwijzingen opleveren. Deze methoden zijn echter duurder en leveren geen informatie op over de gevoeligheid voor antibiotica.
4. Lactaattesten – Het meten van het “crisisniveau”
   • Weefselhypoperfusie en -hypoxie spelen een centrale rol bij sepsis-geïnduceerd orgaanfalen. Verhoogde lactaatspiegels zijn een duidelijke indicator voor weefselhypoxie. Snelle lactaattests aan het bed kunnen de plasmalactaatconcentraties snel meten (binnen enkele minuten). Hyperlactatemie (> 2 mmol/l) wijst sterk op ernstige ziekte en een slechte prognose, en is een belangrijke indicator voor het starten van een intensieve behandeling.

Conclusie

Sepsis is een race tegen de klok. Ouderen, kwetsbaren, mensen met onderliggende medische aandoeningen en mensen met specifieke medische aandoeningen vormen de primaire doelgroep. Bij deze risicogroepen moeten tekenen van infectie met de nodige voorzichtigheid worden behandeld. De moderne geneeskunde heeft een snel diagnostisch systeem ontwikkeld met behulp van diverse methoden, waaronder bloedkweken en biomarkertests zoalsPCT/CRP, moleculaire diagnostiek en lactaattesten. Een verscheidenheid aan zeer efficiënte en gevoelige detectiereagentia vormt hierbij de hoeksteen van vroege waarschuwing, accurate identificatie en tijdige interventie, waardoor de overlevingskansen van patiënten aanzienlijk worden verbeterd. Het herkennen van risico's, het aanpakken van vroege symptomen en het vertrouwen op geavanceerde detectietechnologieën zijn onze krachtigste wapens tegen deze "onzichtbare moordenaar".