C-reactief proteïne (CRP) is een eiwit dat door de lever wordt aangemaakt en waarvan de bloedspiegels aanzienlijk stijgen als reactie op ontstekingen. De ontdekking ervan in 1930 en het daaropvolgende onderzoek hebben de rol ervan als een van de meest cruciale en meest gebruikte biomarkers in de moderne geneeskunde bevestigd. Het belang van CRP-testen ligt in de bruikbaarheid ervan als een gevoelige, maar niet-specifieke, indicator van ontsteking, die helpt bij de diagnose, risicostratificatie en monitoring van een breed scala aan aandoeningen.

1. Een gevoelige marker voor infectie en ontsteking
Een van de belangrijkste toepassingen van CRP is het opsporen en behandelen van infecties, met name bacteriële infecties. Hoewel een stijging van CRP een algemene reactie is op ontstekingen, kunnen de waarden bij ernstige bacteriële infecties sterk stijgen, vaak tot meer dan 100 mg/l. Dit maakt het van onschatbare waarde bij het onderscheiden van bacteriële van virale infecties, aangezien laatstgenoemde doorgaans een geringere stijging veroorzaken. In klinische settings wordt CRP gebruikt om aandoeningen zoals longontsteking, sepsis en postoperatieve infecties te diagnosticeren. Het monitoren van CRP-waarden na een operatie helpt artsen bijvoorbeeld om complicaties zoals wondinfecties of diepe abcessen vroegtijdig te identificeren, waardoor snel kan worden ingegrepen. Het is ook van belang bij de behandeling van chronische ontstekingsziekten zoals reumatoïde artritis en inflammatoire darmziekten (IBD), waarbij seriële metingen helpen bij het meten van de ziekteactiviteit en de effectiviteit van ontstekingsremmende therapie.

2. Cardiovasculaire risicobeoordeling: hs-CRP
Een belangrijke vooruitgang op dit gebied was de ontwikkeling van de hooggevoelige CRP-test (hs-CRP). Deze test meet zeer lage CRP-waarden, die voorheen niet detecteerbaar waren. Onderzoek heeft aangetoond dat chronische, laaggradige ontstekingen in de slagaderwanden een belangrijke oorzaak zijn van atherosclerose – de vorming van plaque die kan leiden tot hartaanvallen en beroertes. hs-CRP fungeert als een robuuste biomarker voor deze onderliggende vasculaire ontsteking.
De American Heart Association erkent hs-CRP als een onafhankelijke risicofactor voor hart- en vaatziekten. Personen met hs-CRP-waarden in het hoog-normale bereik (boven 3 mg/l) worden beschouwd als een verhoogd risico op toekomstige hartaandoeningen, zelfs als hun cholesterolwaarden normaal zijn. Daarom wordt hs-CRP gebruikt om de risicobeoordeling te verfijnen, met name voor patiënten met een intermediair risico. Dit maakt meer gepersonaliseerde preventieve strategieën mogelijk, zoals het starten van statinetherapie bij personen die anders mogelijk niet behandeld zouden worden op basis van alleen traditionele risicofactoren.

3. Monitoring van de behandelingsrespons en prognose
Naast diagnose en risicobeoordeling is CRP een uitstekend instrument om de respons van een patiënt op een behandeling te monitoren. Bij infectieziekten is een dalende CRP-waarde een sterke indicator voor de effectiviteit van antibiotica of antimicrobiële therapie. Evenzo correleert bij auto-immuunziekten een daling van CRP met succesvolle ontstekingsonderdrukking door immunosuppressiva. Deze dynamiek stelt clinici in staat om behandelplannen in realtime aan te passen. Bovendien worden aanhoudend hoge CRP-waarden vaak geassocieerd met een slechtere prognose bij aandoeningen variërend van kanker tot hartfalen, wat inzicht biedt in de ernst en het verloop van de ziekte.

Beperkingen en conclusie
Ondanks het nut ervan, is een cruciale beperking van CRP de aspecificiteit ervan. Een verhoogd niveau wijst op de aanwezigheid van een ontsteking, maar geeft geen exacte oorzaak aan. Stress, trauma, obesitas en chronische aandoeningen kunnen allemaal CRP verhogen. Daarom moeten de resultaten altijd worden geïnterpreteerd in de context van de klinische voorgeschiedenis, het lichamelijk onderzoek en andere diagnostische bevindingen van de patiënt.

Concluderend kan gesteld worden dat het belang van CRP-testen veelzijdig is. Van een eerstelijnstest voor acute infecties tot een geavanceerde voorspeller van cardiovasculair risico op lange termijn via hs-CRP, is deze biomarker een onmisbaar instrument in het arsenaal van de clinicus. De mogelijkheid om ontstekingen objectief te meten en te monitoren heeft de patiëntenzorg aanzienlijk verbeterd op het gebied van diagnose, behandeladvies en prognostische evaluatie in tal van medische specialismen.