ვის აქვს სეფსისის მაღალი რისკი?

მიუხედავად იმისა, რომ ინფექციის შემთხვევაში ნებისმიერ ადამიანს შეიძლება განუვითარდეს სეფსისი, შემდეგი ჯგუფები მნიშვნელოვნად მაღალი რისკის ქვეშ არიან და დამატებით სიფრთხილეს საჭიროებენ:

1. ჩვილები და ხანდაზმულები: ამ პირთა საერთო მახასიათებელია განუვითარებელი იმუნური სისტემა. ჩვილებისა და მცირეწლოვანი ბავშვების იმუნური სისტემა ჯერ კიდევ სრულად არ არის განვითარებული, ხოლო ხანდაზმულების იმუნური სისტემა ასაკთან ერთად სუსტდება და ხშირად მას თან ახლავს მრავალი თანმხლები დაავადება, რაც ართულებს მათთვის ინფექციებთან ეფექტურად ბრძოლას.
2. ქრონიკული დაავადებების მქონე პაციენტები: პაციენტებს, რომლებსაც აქვთ ისეთი დაავადებები, როგორიცაა დიაბეტი, კიბო, ღვიძლისა და თირკმლის დაავადება, ფილტვების ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადება (COPD) ან აივ/შიდსი, აქვთ ორგანიზმის დაცვითი მექანიზმები და ორგანოების ფუნქციები უფრო სუსტი, რაც ინფექციებს უფრო მეტად აკონტროლებს.
3. იმუნოკომპრომეტირებული პირები: ესენი არიან ქიმიოთერაპიის კურსს გავლილი კიბოთი დაავადებული პაციენტები, ორგანოების გადანერგვის შემდეგ იმუნოსუპრესანტების მიმღები პირები და აუტოიმუნური დაავადებების მქონე პირები, რომელთა იმუნური სისტემა ვერ რეაგირებს პათოგენებზე ეფექტურად.
4. პაციენტები მძიმე ტრავმის ან მასშტაბური ქირურგიული ჩარევის შემდეგ: პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ ფართო დამწვრობა, მძიმე ტრავმა ან მასშტაბური ქირურგიული ოპერაციები, კანის ან ლორწოვანი გარსის ბარიერი ნადგურდება, რაც პათოგენების შეჭრის საშუალებას ქმნის და სხეული მაღალი სტრესის მდგომარეობაშია.
5. ინვაზიური სამედიცინო მოწყობილობების მომხმარებლები: პაციენტებისთვის, რომლებსაც აქვთ კათეტერები (მაგალითად, ცენტრალური ვენური კათეტერები, შარდის ბუშტის კათეტერები), იყენებენ ვენტილატორებს ან აქვთ სადრენაჟე მილები სხეულში, ეს მოწყობილობები შეიძლება გახდეს „მალსახმობი გზები“ პათოგენებისთვის ადამიანის სხეულში მოსახვედრად.
6. ბოლო დროს ინფექციებით ან ჰოსპიტალიზებული პირები: განსაკუთრებით პნევმონიის, მუცლის ღრუს ინფექციის, საშარდე გზების ინფექციის ან კანის ინფექციის მქონე პაციენტებისთვის, თუ მკურნალობა დროული არ არის ან არაეფექტურია, ინფექცია შეიძლება ადვილად გავრცელდეს სისხლში და გამოიწვიოს სეფსისი.

როგორ აღმოვაჩინოთ სეფსისი? ძირითადი დეტექციის რეაგენტები ცენტრალურ როლს ასრულებენ.

თუ მაღალი რისკის ჯგუფში შემავალ პირებს ინფექციის საეჭვო სიმპტომები (როგორიცაა სიცხე, შემცივნება, ქოშინი, გულისცემის გახშირება და დაბნეულობა) განუვითარდებათ, მათ დაუყოვნებლივ უნდა მიმართონ ექიმს. ადრეული დიაგნოზი ეფუძნება კლინიკური შეფასებებისა და ლაბორატორიული ტესტების სერიას, რომელთა შორის სხვადასხვა ინ ვიტრო დიაგნოსტიკური (IVD) ტესტის რეაგენტები კლინიცისტებისთვის შეუცვლელი „თვალებია“.

1. მიკრობული კულტურა (სისხლის კულტურა) – დიაგნოსტიკური „ოქროს სტანდარტი“
   • მეთოდი: პაციენტის სისხლის, შარდის, ნახველის ან ინფექციის სხვა საეჭვო ადგილების ნიმუშები გროვდება და თავსდება კულტივირების ნიადაგის შემცველ ბოთლებში, რომლებიც შემდეგ ინკუბირდება პათოგენების (ბაქტერიების ან სოკოების) ზრდის სტიმულირებისთვის.
   • როლი: ეს არის „ოქროს სტანდარტი“ სეფსისის დასადასტურებლად და გამომწვევი პათოგენის იდენტიფიცირებისთვის. პათოგენის კულტივირების შემდეგ, შესაძლებელია ანტიმიკრობული მგრძნობელობის ტესტის (AST) ჩატარება, რაც ექიმებს ყველაზე ეფექტური ანტიბიოტიკების შერჩევაში დაეხმარება. თუმცა, მისი მთავარი ნაკლი საჭირო დროა (როგორც წესი, შედეგების მისაღებად 24-72 საათი), რაც ხელს არ უწყობს გადაუდებელი შემთხვევის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებას.
2. ბიომარკერების ტესტირება – სწრაფი „სიგნალიზაციის სისტემები“
   კულტურის ხანგრძლივი დეფექტის კომპენსირების მიზნით, სწრაფი დამხმარე დიაგნოსტიკისთვის ფართოდ გამოიყენება ბიომარკერების აღმოჩენის სხვადასხვა რეაგენტები.
   • პროკალციტონინის (PCT) ტესტირებაეს ამჟამად სეფსისთან ასოცირებული ყველაზე მნიშვნელოვანი და სპეციფიკური ბიომარკერია.PCTეს არის ცილა, რომელიც ჯანმრთელ ადამიანებში ძალიან დაბალი რაოდენობითაა წარმოდგენილი, მაგრამ დიდი რაოდენობით წარმოიქმნება სხეულის მრავალ ქსოვილში მძიმე ბაქტერიული ინფექციის დროს.PCT ანალიზები (ჩვეულებრივ იმუნოქრომატოგრაფიული ან ქემილუმინესცენტური მეთოდების გამოყენებით) რაოდენობრივ შედეგებს 1-2 საათში იძლევა. მომატებულიPCTდონეები ბაქტერიულ სეფსისზე მიუთითებს და შეიძლება გამოყენებულ იქნას ანტიბიოტიკოთერაპიის ეფექტურობის მონიტორინგისა და შეწყვეტის ხელმძღვანელობისთვის.
   • C-რეაქტიული ცილის (CRP) ტესტირება: კრეატინინის ცილა მწვავე ფაზის ცილაა, რომელიც სწრაფად იზრდება ანთების ან ინფექციის საპასუხოდ. მაღალი მგრძნობელობის მიუხედავად, ის ნაკლებად სპეციფიკურია, ვიდრეPCTრადგან მისი მომატება შესაძლებელია სხვადასხვა პირობებში, მათ შორის ვირუსული ინფექციებისა და ტრავმის დროს. ის ხშირად გამოიყენება სხვა მარკერებთან ერთად.
   • ლეიკოციტების რაოდენობა (WBC) და ნეიტროფილების პროცენტული მაჩვენებელი: ეს არის სისხლის სრული ანალიზის (CBC) ყველაზე ძირითადი ტესტი. სეფსისის მქონე პაციენტებს ხშირად აღენიშნებათ ლეიკოციტების მნიშვნელოვანი მატება ან შემცირება და ნეიტროფილების გაზრდილი პროცენტული მაჩვენებელი (მარცხნივ გადახრა). თუმცა, მისი სპეციფიკურობა დაბალია და ის სხვა ინდიკატორებთან ერთად უნდა იქნას განმარტებული.
3. მოლეკულური დიაგნოსტიკური ტექნიკები - ზუსტი „მზვერავები“
   • მეთოდი: ისეთი ტექნიკები, როგორიცაა პოლიმერაზული ჯაჭვური რეაქცია (PCR) და მეტაგენომიკური ახალი თაობის სეკვენირება (mNGS). ეს ტექნოლოგიები იყენებენ სპეციფიკურ პრაიმერებსა და ზონდებს (რომლებიც შეიძლება ჩაითვალოს მოწინავე „რეაგენტებად“) პათოგენის ნუკლეინის მჟავების (დნმ ან რნმ) უშუალოდ აღმოსაჩენად.
   • როლი: მათ არ სჭირდებათ კულტურა და შეუძლიათ სისხლში პათოგენების სწრაფად იდენტიფიცირება რამდენიმე საათში, იმ ორგანიზმების აღმოჩენითაც კი, რომელთა კულტურალიზაციაც რთულია. განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ტრადიციული კულტურები უარყოფითია, მაგრამ კლინიკური ეჭვი მაღალი რჩება, mNGS-ს შეუძლია კრიტიკული დიაგნოსტიკური მინიშნებების მოწოდება. თუმცა, ეს მეთოდები უფრო ძვირია და არ იძლევა ანტიბიოტიკების მიმართ მგრძნობელობის შესახებ ინფორმაციას.
4. ლაქტატის ტესტირება - „კრიზისული“ დონის გაზომვა
   • ქსოვილოვანი ჰიპოპერფუზია და ჰიპოქსია სეფსისით გამოწვეული ორგანოების უკმარისობის ცენტრალურ ნაწილზეა დამოკიდებული. ლაქტატის მომატებული დონე ქსოვილოვანი ჰიპოქსიის აშკარა მარკერია. საწოლთან ლაქტატის სწრაფი ტესტის ნაკრებებს შეუძლიათ სწრაფად გაზომონ პლაზმაში ლაქტატის კონცენტრაცია (რამდენიმე წუთში). ჰიპერლაქტატემია (>2 მმოლ/ლ) მკვეთრად მიუთითებს მძიმე დაავადებაზე და ცუდ პროგნოზზე და წარმოადგენს ინტენსიური მკურნალობის დაწყების მნიშვნელოვან ინდიკატორს.

დასკვნა

სეფსისი დროსთან რბოლაა. პირველადი სამიზნეები არიან ხანდაზმულები, დაუძლურები, თანმხლები სამედიცინო პრობლემების მქონე პირები და სპეციფიკური სამედიცინო მდგომარეობების მქონე პირები. ამ მაღალი რისკის ჯგუფებისთვის ინფექციის ნებისმიერი ნიშანი სიფრთხილით უნდა იქნას განხილული. თანამედროვე მედიცინამ შექმნა სწრაფი დიაგნოსტიკური სისტემა სხვადასხვა მეთოდების გამოყენებით, მათ შორის სისხლის კულტურების, ბიომარკერების ტესტირების, როგორიცააPCT/კრეატინინის ცილა, მოლეკულური დიაგნოსტიკა და ლაქტატის ტესტირება. მათ შორის, სხვადასხვა მაღალეფექტური და მგრძნობიარე დეტექციის რეაგენტები ადრეული გაფრთხილების, ზუსტი იდენტიფიკაციისა და დროული ჩარევის ქვაკუთხედია, რაც მნიშვნელოვნად ზრდის პაციენტების გადარჩენის შანსებს. რისკების ამოცნობა, ადრეული სიმპტომების მოგვარება და მოწინავე დეტექციის ტექნოლოგიებზე დაყრდნობა ჩვენი ყველაზე ძლიერი იარაღია ამ „უხილავი მკვლელის“ წინააღმდეგ.