Unue: Kio estas COVID-19?

COVID-19 estas la infekta malsano kaŭzita de la plej ĵus malkovrita koronaviruso. Ĉi tiu nova viruso kaj malsano estis nekonataj antaŭ ol la epidemio komenciĝis en Vuhano, Ĉinio, en decembro 2019.

Due: Kiel disvastiĝas COVID-19?

Homoj povas kapti COVID-19 de aliaj, kiuj havas la viruson. La malsano povas disvastiĝi de homo al homo per malgrandaj gutetoj el la nazo aŭ buŝo, kiuj disvastiĝas kiam homo kun COVID-19 tusas aŭ elspiras. Ĉi tiuj gutetoj alteriĝas sur objektojn kaj surfacojn ĉirkaŭ la homo. Aliaj homoj poste kaptas COVID-19 tuŝante ĉi tiujn objektojn aŭ surfacojn, kaj poste tuŝante siajn okulojn, nazon aŭ buŝon. Homoj ankaŭ povas kapti COVID-19 se ili enspiras gutetojn de homo kun COVID-19, kiu tusas aŭ elspiras gutetojn. Tial gravas resti pli ol 1 metron (3 futojn) for de malsana homo. Kaj kiam aliaj homoj loĝas kun homo, kiu havas la viruson, en hermetika spaco dum longa tempo, ili ankaŭ povas infektiĝi, eĉ se la distanco estas pli ol 1 metro.

Unu afero plia, la persono, kiu estas en la inkubacia periodo de COVID-19, ankaŭ povas disvastigi la infekton al aliaj homoj proksimaj al ili. Do bonvolu zorgi pri vi mem kaj via familio.

Trie: Kiu riskas evoluigi severan malsanon?

Dum la esploristoj ankoraŭ lernas pri kiel COVID-2019 efikas homojn, maljunuloj kaj personoj kun antaŭekzistantaj malsanoj (kiel alta sangopremo, kormalsano, pulma malsano, kancero aŭ diabeto) ŝajnas evoluigi gravajn malsanojn pli ofte ol aliaj. Kaj tiuj homoj ne ricevas taŭgan medicinan prizorgon ĉe siaj fruaj simptomoj de la viruso.

Kvare: Kiom longe la viruso postvivas la surfacon?

Ne estas certe kiom longe la viruso, kiu kaŭzas COVID-19, postvivas sur surfacoj, sed ŝajnas, ke ĝi kondutas kiel aliaj koronavirusoj. Studoj sugestas, ke koronavirusoj (inkluzive de preparaj informoj pri la COVID-19-viruso) povas daŭri sur surfacoj dum kelkaj horoj aŭ ĝis pluraj tagoj. Tio povas varii sub malsamaj kondiĉoj (ekz. tipo de surfaco, temperaturo aŭ humideco de la ĉirkaŭaĵo).

Se vi opinias, ke surfaco eble estas infektita, purigu ĝin per simpla desinfektaĵo por mortigi la viruson kaj protekti vin kaj aliajn. Purigu viajn manojn per alkoholbazita manfrikaĵo aŭ lavu ilin per sapo kaj akvo. Evitu tuŝi viajn okulojn, buŝon aŭ nazon.

Kvina: Protektaj mezuroj

A. Por homoj, kiuj estas en aŭ ĵus vizitis (dum la pasintaj 14 tagoj) areojn, kie COVID-19 disvastiĝas

Mem-izoligu vin restante hejme se vi komencas senti vin malsana, eĉ kun mildaj simptomoj kiel kapdoloro, malalta febro (37.3 °C aŭ pli) kaj eta nazkataro, ĝis vi resaniĝos. Se estas esence por vi, ke iu alportu al vi provizojn aŭ eliru, ekzemple por aĉeti manĝaĵojn, tiam portu maskon por eviti infekti aliajn homojn.

Se vi havas febron, tuson kaj malfacilaĵon spiri, tuj serĉu kuracistan konsilon, ĉar tio povas esti pro spira infekto aŭ alia grava malsano. Telefonu anticipe kaj informu vian kuraciston pri iu ajn lastatempa vojaĝo aŭ kontakto kun vojaĝantoj.

B. Por normalaj homoj.

 Portado de kirurgiaj maskoj

Regule kaj plene purigu viajn manojn per alkoholbazita manfrikaĵo aŭ lavu ilin per sapo kaj akvo.

 Evitu tuŝi okulojn, nazon kaj buŝon.

Certigu, ke vi kaj la homoj ĉirkaŭ vi sekvas bonan spiran higienon. Tio signifas kovri vian buŝon kaj nazon per via fleksita kubuto aŭ papertuko kiam vi tusas aŭ ternas. Poste forĵetu la uzitan papertukon tuj.

 Restu hejme se vi sentas vin malsana. Se vi havas febron, tuson kaj malfacilaĵon spiri, serĉu medicinan helpon kaj telefonu anticipe. Sekvu la instrukciojn de via loka saninstanco.

Restu ĝisdata pri la plej novaj fokusoj de COVID-19 (urboj aŭ lokaj areoj kie COVID-19 vaste disvastiĝas). Se eble, evitu vojaĝi al lokoj - precipe se vi estas pli maljuna persono aŭ havas diabeton, kor- aŭ pulman malsanon.